Doğan Subaşıoğlu'nun Dünya Sistemi Kitabı Üzerine - Söyleşi -

Aysel Beyaz : Sayın Subaşıoğlu, Öncelikle hoş geldiniz diyorum . İlginç bir kitap çalışmanız var, DÜNYA SİSTEMİ. Kitabınızın konusu ne ?

Doğan Subaşıoğlu: Kitabın konusu "Gunder'in Koşusu"nu anlamaya çalışmak. Bir yazar düşünün fikirlerinin onu götürdüğü yolda çalıştığı pek çok isimle yollarını ayırmış. Bu bir teorisyen için çok zor bir aşama.. kitap Frank'ın düşünce dünyasını anlamaya çalışmanın çabası yalnızca. Master tezimi yaparken amacım bilimsel bir çalışmaydı. Karakum Yayınevi'nin daha sonrasında teklifi oldu. Bu önemli bir çalışma, kitaplaştırmamız çok uygun olur dediler. ve kitap ortaya çıkmış oldu. Kitapta yer alan ilk bölüm Gunder'in teorileri üzerine yazdığı kitaplar ile ilgili çalışmaların farklı dillerden Türkçeye çevirimidir. Andre Gunder Frank İktisat teorisyeni olarak Almanya doğumlu. Savaştan sonra göç etmek zorunda kalmış bir göçmen aynı zamanda çok dolaşmış, ondan fazla ülke ve yirmiden fazla farklı kent ve bir akademisyen olana kadar farklı alanlarda pek çok işte çalışmış. IOWA Üniversitesinde akademik çalışma hayatına başlamış ve CHICAGO Üniversitesinde doktora eğitimini tamamlamış. Asıl hayatını yönlendiren doktora yıllarındaki iktisat teorileri değil, sosyoloji ve tarih alanlarına olan "yakın ama bir o kadar uzak mesafesi"dir. "Üniversitede geleceğimi ilgilendiren alanların çalıştığım katın 2 kat üstünde yer aldığını yıllar sonra fark ettim" diyor..

Aysel Beyaz : Peki Andre Gunder Frank sizi neden etkiledi ?

Doğan Subaşıoğlu :Tez çalışmam olarak Frank'ı okumaya başlayınca onun dünya sistemleri analizine bakışı beni çok etkiledi. Bakış açısı çok önemli. Örneğin diğer iktisatçılar dünyayı batının gözünden görmek istiyorlar. Frank'ta ise Latin Amerika var Ortadoğu var Asya...Kümülatif Sermaye diye bir kitabı var mesela. Frank izinden gittiği Immanuel Wallerstein'den farklı olarak dünya sistemlerinin 5000 senelik bir geçmişi olduğunu, mö2500 senesinde bile bir merkez ve çevre'den oluşan dünya sistemlerinin varolduğunu iddia eder. Wallerstein ise modern dünyanın kapitalizmin bir sonucu olduğunu söyler ve 500 yıllık bir geleneğe bağlar.

Aysel Beyaz : Özellikle Ekonomi alanında eğitim alanlar için farklı bir perspektif olacak diye düşünüyorum. Bize Andre Gunder Frank la ilgili bilgi verir misiniz?

Doğan Subaşıoğlu : Andre Gunder Frank, azgelişmişliğin gelişmişliği bakış açısı ile dünya sistemleri analizinin 500 yıllık bir kapitalizm teorisine, sadece modern zamanlarda ortaya çıkan değil geçmişten gelme olduğuna dair farklı bir bakış getirmiş. Şöyle ki ;Wallerstein'in dünya sistemleri analizi içerisinde en önemli isimlerden ve teorilerden birisi Andre Gunder Frank olmuştur. Latin Amerika ülkeleri üzerinde yaptığı ekonomi-politik çalışmalarıyla bilinen Frank'a göre Latin Amerika'nın geri kalmasının sebebi, iç etkenler değil, özellikle küresel anlamda güçlü sermayeye sahip dış devletlerle kurduğu ekonomik ilişkiler yüzündendir der.. (hatta kolonyal dönemlere dair bir anekdot çarpıcıdır Avrupalıların Afrikalı köleleri almak için kıyıya yakın istiridye kabuklarını verdiklerini okuduğumda şok olmuştum. bu mantık çok zararlı...) Frank ülkeleri metropol ve uydu devletler olarak tanımlar ve uydu devletlerin içerisinde de metropol ve uydu bölgeler olduğunu söyler. Ülkemizi de yakından ilgilendiren bu ilişkiler düzleminde uydu devletler metropole hammadde sağlayacak, ve kısır bir döngü içerisinde islenmiş olan maddeleri metropol devletlerden satın alacaklardır. Bu sistemden kopuş kolay değildir. çünkü uydu devletler içerisinde -Frank'ın deyişiyle belirtmek gerekirse- Lümpenburjuvazi'ler vardır ve bunlar bu ilişkiden kar etmektedirler. Frank bu ekonomik kalkınma için sistemden köklü bir kopuş önerir ve bazı iktisatçıların yakıştırmasıyla NeoMarksist çizgide yeni bir devrimsel bakış önerisinde bulunur.

Aysel Beyaz . Evet doğrusu bu kitabın içeriği ilginç Sayın Subaşıoğlu Kitap yazmaya nasıl karar verdiniz.?

Doğan Subaşıoğlu : Yazma merakı ben yazmak istiyorum diye bir merak değil. Okumakla alakalı bir şey okuyan insanın elinde kalemi olması gerekiyor. Yazmakla okumanın doğal bir ilişkisi var. Kendi anladığınızı yazıyorsunuz düşüncenizi ilave ediyorsunuz. Kendine ait bir şey olması için yazıyor insan. Yayınlanma başka bir mecra tabi.

Asıl konu Gunder Frank'ı tanımak. Ve iktisat tartışmaları içinde gözlemlerine yazmalarına dahil olmak. Neden diğer isimler değil. Çok bilindikleri için. Peki neden Frank'ı bilmiyoruz da diğerlerini biliyoruz? Böyle sormak lazım. Benim bu çalışmayı yapma sebebim ile diğer isimlerin bilinmesi konusu ile aynı pragmatik sonuçtan fazlasıdır. Türkiye'de bu isimle ilgilenen az. Kısaca özetlersek Dünya Sistemleri analizinin diğer faktörleri dünyayı batının merkezinden görmeye çalışıyorlar. Benim için bu önemli. Frank'ta geniş bir perspektif var. Gözlemlerinde ve araştırmalarında dünya ticaret alanının ne olduğuna dair bambaşka bir üslub ve mantık ortaya çıkartıyor. Yoksa Kapitalizm bundan 500 yıl önce ortaya çıktı ve öncesinin de bununla hiç mi hiç alakası yoktu? Elbette vardı...

Aysel Beyaz . Kitabınızın başlığı DÜNYA SİSTEMİ. Konuya ilgi duyanlar için ne anlatabilirsiniz.

Doğan Subaşoğlu: Tarihsel anlamda Kümülatif Sermaye isimli kitabında diyor ki Frank, Kapitalizm yani basitçe sermaye birikimi salt kümülatif bir birikimdir ve yalnızca Avrupa'da ortaya çıkmamıştır. Birikim dünya birikimidir.

"Wallerstein özellikle 1500 öncesi başka bir dünya, 1500 den sonrası başka bir dünyadır ve beş yüz senedir de devam ediyor diyor. Farklı kavramlar kullanılsa da kapitalizm sosyalizm liberalizm diyebiliriz (ideolojilere takılmayın) bir tane sistem vardır. O da Sermaye birikimidir. Andre Gunder Frank tüm dünyayı gözleyerek daha farklı bir perspektiften bakmayı sunuyor" kitabımızın içeriği bu. Aysel Beyaz : Kitabınızda kendi düşüncelerinizle alakalı ne var. Ne yazdınız ? Yazı yazmak demek bir fikrin bir düşüncenin subjektif açıdan insanlara açılması demek.. Yazılanların farklı görüşlerin farklı insanlara paylaşılmasından dolayı çok hızlı yayılıyor. Farklı görüşler... farklı beyinlerle paylaşılıyor. Görüş ve düşüncelerin sentezi anlamında kitap bunu sağlıyor. Aysel Beyaz . Benzer çalışma yapacak olanlara ne önerirsiniz nasıl çıktı bu kitap? Ben master tezimi hazırlarken kitap fikri öncelikle yoktu daha sonra kitabımı hazırlarken çok okudum belli bir okuma süresi harcıyorsunuz . Sonuçta bir duygu düşünce birikimi oluyor Aynı duyguları paylaşmak istediğiniz insanlara ulaşmak istiyorsunuz. Köşe yazısında da öyledir. İlgilenmesini istediğiniz insanlar için faktör.

Aysel Beyaz : Genç bir yazarsınız ,Sevdiğiniz takip ettiğiniz yazarlar..? 

Doğan Subaşıoğlu. :İlber Ortaylı .Sadece oturduğu yerden değil dünyayı gezen bir yazar. Pek çok alanda, Türkiye'nin üzerinde durması gereken bir isimdir. Yerli romanlar konusunda zengin bir edebiyatımız var. Değerli akademisyenlerimiz var. Harper Lee'nin kitabını yeni okudum etkilendim. Aysel Beyaz : Ben yeni kitabı yeni bir bebek gibi düşünürüm sizin yeni çalışmalarınız olacak mı? Sporcu kişiliğinizde var Gönen 'de Tenis sporunun tanıtımında bayağı yol almışsınız. Doğan Subaşıoğlu Balıkesir göçmen bir memleket . Türkiye'nin genel haritasında kimlikler çok farklı yerlerdedir dikkat ederseniz. Balıkesir'in göç haritasını çıkarmak adına 2011 yılından sonra bazı gelişmeler var. Göç konusunda bir çalışma yapmak istiyorum. Balıkesir özelinde de olabilir. Teşhis çok önemli önce iyi teşhis. Kimin neye ihtiyacı var?

Sporla ilgili Ercan Yürük ağabeyle keyif almak için Gönen'de tenise başladık. Benim tenisi antrenör olarak sevmem Bilecik'te bir kreşte antrenör arkadaşım ile verdiğimiz ders dönemlerine dayanıyor. Gönen'de somut anlamda bir şeyler yapabilmek için Tezcan Bağcı, Hasan Çakır, Tansu Muço, Evren Özer Gibi isimlerin katkılarıyla 6 senedir aynı zamanda antrenörlük icra ederek sporu, tenisi sevdirmeye çalışıyoruz.

Aysel Beyaz . Sayın Doğan Subaşıoğlu sohbet için teşekkür ederiz. Umarız kitabınız özellikle Üniversitelerimiz başta olmak üzere konuya ilgi duyanlarca da hayli ilgi görecektir yeni çalışmalarınızda başarılar dileriz.

AYSEL BEYAZ - BANDIRMA -15-03-2018