Beyaz et sektörünün, komşu ülkelerle yaşanan kriz yüzünden ihracatının etkilendiğini gerekçe gösteren CHP Balıkesir Milletvekili Namık Havutça, konuyu Meclis gündemine taşıdı.
Beyaz et üreticilerinin geleceğe kaygılı baktığını, sektörde yaşanacak daralmalara karşı şimdiden önlem alınması için konun Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından ele alınmasını isteyen Havutça; “Türkiye’de beyaz et üretiminde yüzde 25'lik pazar payı ile lider durumda ki Balıkesir gibi birçok ilimizdeki üreticiler beyaz et sektörünün karşılaştığı sorunlardan ötürü geleceğe kaygıyla bakmaktadır” dedi.
Sektörün sorunlarını yakından takip eden Havutça, araştırma önergesinde şu ayrıntılara yer verdi;
“2015 yılında terör olayları ve kuş gribinin etkisiyle ihracatın düştüğü beyaz et sektöründe 2014’te 700 milyon dolar olan ihracat, 2015’te 472 milyon dolara gerilemiştir. Rusya ile yaşanan uçak krizinden sonra bu ülke ile beyaz ihracatımız durdu. Suriye ve Irak’ın belirsizliği sektörü büyük oranda etkiledi. Türkiye’nin kanatlı eti ihracatının, 2016 yılı Ocak ayında, geçen yılın aynı ayına göre, yüzde 55,7 azalmayla 42,2 milyon dolardan 18,7 milyon dolara düşmesi sektörün yaşadığı sorunları net bir şekilde ortaya koymaktadır.
Tavukçuluk, Türkiye’de tarım kesiminin en güçlü sektörlerden biridir. Ülkemizde geçimini tavukçuluk sektöründen sağlayan üretici çiftçi, yem, ilaç, yan sanayi, satıcı esnaf, nakliye, pazarlama elemanı gibi insan sayısı iki milyona yaklaşmaktadır. Sektörün yıllık cirosu 3 milyar dolar civarındadır. Üretim koşulları, gelişmiş ülkelerle hemen hemen aynı olmakla birlikte, ülkedeki piliç tüketimi gelişmiş ülkelerdeki tüketimin yarısı kadardır. Ülkemizdeki kişi başına beyaz et tüketimi Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği Ülkeleri ile karşılaştırıldığında hala oldukça düşüktür. Kişi başına yılda tüketilen kanatlı eti miktarları ABD'de 47 kg; Kanada’da 35 kg; İngiltere’de 28 kg; ülkemizde ise 17.5 kg'dır.
Kanatlı sektöründe hammadde sorunların başında yer almaktadır. Kanatlı sektöründe kullanılan yemin büyük bölümü mısır, soya ve buğdaydan sağlanırken, yerli mısır üretimi artsa da ihtiyacı karşılamamaktadır. Bu nedenle yaklaşık 1 milyon ton mısır ithal edilmektedir. Türkiye’nin 2 milyon ton olan soya ihtiyacının ise neredeyse tamamı ithal edilmektedir. Hammadde konusunda dışa bağımlılık nedeniyle dövizdeki artış maliyetleri doğrudan artırıyor olması, ABD’nin ve diğer üretici ülkelerdeki etanol politikası buğday, mısır ve diğer yem hammaddelerinin fiyatına etki ediyor olması, bunun dışında ithalatın yapıldığı ülkelerde soya, mısır gibi ürünler genetiği değiştirilmiş (GDO) olarak üretiliyor olması sektördeki hammadde sorunları olarak çözüm beklemektedir.
Sektördeki diğer bir sorun ise ihracatta yaşanan sıkıntılardır. Beyaz et ihracatı artmasına rağmen yaşanan sorunlar gelecek açısından endişe verici boyutlara ulaşmış durumdadır. Özellikle tek pazara bağımlılık (İran, Irak ve Libya odaklı ihracat pazarı) sektörün geleceği açısından endişe vermektedir.
Bugün rakip olarak gördüğümüz Brezilya dünya ihracatının yüzde 45'ini yaparken Türkiye daha yüzde 1'ini bile yapamamaktadır. Brezilya yılda 500 bin ton piliç etini Suudi Arabistan’a ihraç ederken, ABD Irak pazarında büyük pay sahibi olurken Türkiye’nin bu pazarlarda söz sahibi olmaması sektörün geleceği açısından kaygı vericidir. Pazar çeşitliliğinin sağlanması sektör açısından olumlu olacaktır. Tek pazara veya bir iki ülkeye bağımlılıktan kurtulmak ve ihracatın artması için devlet desteğinin artırılması büyük önem arz etmektedir. Avrupa Birliği’nde ton başına 350 Avro, diğer üretici ülkelerde 500 dolara varan devlet desteği verilirken, Türkiye’de yakın zamana kadar ton başına 26 dolar olan destek daha yeni 76 dolara çıkarılmış olmasına karşın yetersiz kalmaktadır. Bu desteklerle Türk beyaz et sektörünün diğer ülkelerle rekabet etmek olanaksızdır.
Sektör yemde dışa bağımlı olunması dolayısıyla yükselen yem fiyatlarının maliyetleri etkilemesi, yükselen maliyetlerin ise üreticileri olumsuz etkilemesi, üretimin sürdürülebilirliği ve karlılığını engellemektedir. Üreticiyi yemde dışa bağımlılıktan kurtaracak, maliyetleri düşürecek zamanında ve yeterli yem tedarikini sağlayacak politika araçları ve destekleme modelleri uygulanmalıdır.
Türkiye’de beyaz et üretiminde yüzde 25'lik pazar payı ile lider durumda ki Balıkesir gibi birçok ilimizdeki üreticiler beyaz et sektörünün karşılaştığı sorunlardan ötürü geleceğe kaygıyla bakmaktadır.
Özet olarak sorunlarının çözümü hâlinde de büyük bir atılım yapmaya hazır bir sektör olan beyaz et sektörünün üretimden tüketime kadar bütün yönleriyle ele alınması, sorunlarının ve çözümlerinin kapsamlı olarak araştırılması için meclis araştırması açılması için gereğinin yapılmasını arz ederiz.
