Piyasalar, Yunanistan krizine son dört yılın en sert tepkisini verdi. Borç krizinin daha da derinleşeceğine ilişkin endişeler artıyor
Dünya piyasalarında Yunanistan korkusu derinleşiyor. Bugün Uluslararası Para Fonu’na (IMF) 1.6 milyar euroluk borcunu ödemek zorunda olan ancak kreditörleriyle anlaşmayan Yunanistan’ın bankaları kapatma ve sermaye kontrolleri uygulama kararı dünya borsalarında da yankılandı. Yunanistan’ın Euro Bölgesi’nden çıkmaya giderek yaklaştığı endişesi piyasaları salladı.
Avrupa borsaları, Yunanistan krizinden dolayı 2011’den bu yana en kötü günle karşı karşıya kalırken, euro yüzde 2’den fazla kayıp verdi. Avrupa borsaları Yunanistan’ın bankaları kapatması ve sermaye kontrolleri uygulamaya başlamasının ardından sert satışlar yaşadı. Borsalar bankacılıık hisselerinin öncülüğünde düşerken, özellikle Güney Avrupa bankaları bu sert satıştan fazlasıyla etkilendi. Euro Bölgesi bankacılık endeksi .SX7E yüzde 5.5 düştü. Bölgenin güney ülkeleri İspanya, İtalya ve Portekiz’deki kreditörler en büyük kaybı verdi. Portekiz borsası yüzde 5 kayıp yaşarken, FTSEurofirst 300 endeksi yüzde 3 geriledi. Almanya’nın DAX ve Fransa’nın CAC endekslerinin her biri yaklaşık yüzde 4 gerilerken, EuroSTOXX 50 endeksi de aynı oranda düştü ve 2011’den bu yana en büyük günlük kaybını gerçekleştirdi. ABD’de işlem gören Yunan hisseleri sert geriledi. Yunan bankaları ve Atina borsası ise bütün haftayı kapalı geçirecek.
Euro yüzde 2 düştü
Yunanistan kaynaklı sarsıntı euroyu da vurdu. Döviz piyasalarında cuma günü 1,1165 dolar düzeyinde seyreden euro, Asya piyasalarında bir ara 1.0953 dolara geriledi, ancak daha sonra biraz toparlandı. Euronun gerilemesi altına destek verdi. Finans piyasalarındaki belirsizlikten genelede karlı çıkan altın yüzde 0.2 primle 1.176 dolar/onsa çıktı. Vadeli işlemlerde de 3.40 dolar artışla 1.176,60 seviyesinden işlem gördü. Yatırımcı riskli gördüğü varlıklardan çıkışa yönelince petrol fiyatları ise geriledi. Brent türü petrolün varili 61.66 dolarla üç haftanın en düşük seviyesine indi.
İçeride satışlar hızlandı
Borsa İstanbul’da ilk seans, yüzde 1,50 düşüşle tamamlandı. Ancak akşama doğru satışlar hızlandı ve günlük kayıp yüzde 2.14 oldu. Cuma günü 2,66’dan kapanan Dolar/TL kuru ise günü 2.70 seviyesinin hemen altında tamamladı. Yunanistan bugün Uluslararası Para Fonu’na (IMF) 1,6 milyar euroluk borcunu ödemek zorunda. Borcunu ödeyemezse Yunanistan’ın ifl as konumuna düşerek Euro’yu terk etmek durumunda kalabileceği belirtiliyor.
Para çekme sınırı 60 euro
Yunanistan’da, hükümetin halk oylamasına gitme kararının ardından vatandaşların ATM’lere hücum etmesi nedeniyle bankaların 7 gün kapalı kalması kararlaştırıldı. Bakanlar kurulu tarafından sabaha karşı yayımlanan kanun hükmünde kararnameyle tüm banka ve banka şubeleri 6 Temmuz’a kadar tatil (bank holiday) edildi.
ATM’lerden çekilen para miktarı ise mevduat başına günde 60 euro olmak üzere, aylık bin 800 euro olarak belirlendi. Banka kartıyla ATM’lerden çekilen emekli maaşlarına ise kısıtlama getirilmedi.
Yunanistan Başbakanı Aleksis Sipras, Yunan bankalarındaki yatırımların ve maaş ödemelerinin tamamen güvence altında bulunduğunu kaydetti. Yunanistan’da 7 Temmuz’a kadar bankaların kapalı olması ve bankamatiklere günlük 60 avro para çekme limiti koyulması gerekçesiyle, başkent Atina’da toplu taşıma araçları 6 Temmuz’a kadar bedava olacak.
Market ve benzincilere hücum
Bu arada, hükümetin halk oylamasına gitme kararının açıklanmasının ardından ATM’lerin önünde oluşan uzun kuyruklar sürdü. İhtiyaç maddelerinde yaşanabileceği endişesine kapılan Yunanlar ve benzincilere akın etti.
AB: İhanete uğradık
AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker, kreditörlerle müzakerelerden çekilerek referanduma gitme kararı alan Yunanistan’a ağır eleştirilerde bulundu. Juncker, düzenlediği basın toplantısında “(Anlaşma için gösterdiğim) tüm çabalardan sonra kendimi biraz ihanete uğramış hissediyorum” dedi. Juncker, bu süreçte Yunanistan’ı “egoizm, taktik oyunlar ve popülist oyunları diğer unsurların önüne çıkarmakla ve iyi niyet göstermemekle” suçladı. Jean- Claude Juncker, Yunanistan’ın masadan beklenmedik şekilde ve en kötü zamanda kalktığını ve bugün Atina’ya yeni bir teklif sunmalarının sözkonusu olmadığını söyledi.
Merkel açık kapı bıraktı
Almanya hükümet sözcüsü Steffen Seibert, Yunanistan Başbakanı Sipras’ın arzu etmesi halinde Başbakan Angela Merkel’in görüşmelere devam etmeye hazır olduğunu söyledi. Seibert olağan basın toplantısında, “Elbette (Merkel), Sipras’ın arzu etmesi halinde görüşmelere devam etmeye hazır” dedi. Almanya maliye bakanlığı sözcüsü ise Yunanistan’ın euro bölgesi ekonomisinin sadece ufak bir bölümünü temsil ettiğini ve telaşa gerek olmadığını söyledi.
Grexit ihtimali yüzde 85
Tahvil fonu Pacific Investment Management Co.’nun (Pimco) eski yöneticisi Muhammed El-Erian, Yunanistan’ın büyük bir ekonomik daralmaya ilerlediğini ve Euro Bölgesi’nden çıkmaya zorlanması ihtimalinin olduğunu söyledi. El-Erian, New York’ta verdiği bir röportajda, “Yunanistan’ın önümüzdeki birkaç hafta içerisinde Euro Bölgesi’nde çıkmaya zorlanma ihtimali yüzde 85. Burada ekonomistlerin ani durma, ödeme sisteminin durması olarak tanımladıkları durumu görüyoruz. Bu ani duruş ile birlikte büyük bir ekonomik daralma, sosyal huzursuzluk gelecektir. Yunanistan için Euro Bölgesi üyeliğinin devam etmesi zorlaşacak” diye konuştu. Aralarında Michael Michaelides’ın da bulunduğu RBS stratejistleri Yunanistan’ın Euro Bölgesi’nden çıkma (Grexit) ihtimalinin son gelişmelerin ardından yüzde 20’den yüzde 40’a yükseldiğini ifade ettiler.
Referandumda oylanacak katı kemer sıkma paketi ne öngörüyor ?
Halkın en az yüzde 40’ının sandığa gitmesi gerekecek. Sandıktan “kabul” yönünde oy çıkması durumunda Yunanistan halkını bekleyen yaptırımlar şunlar:
● Avrupa Birliği (AB), Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve Uluslararası Para Fonunun (IMF) oluşturduğu kreditörler, mali yardım için zengin şirketlerden ve varlıklı vatandaşlardan daha fazla vergi alınmasını, erken emeklilik olanaklarının kısıtlanması ve emeklilik primlerinin yükseltilmesini şart koşuyor.
● Kreditörler, Yunanistan’dan bu yılın geri kalan ayları için ek bütçe kanunu kabul etmesini ve gelecek üç yıl için orta vadeli mali stratejinin ana hatlarıyla belirlemesini istiyor. Böylece, bu yıl bütçenin, gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 1’i, gelecek yıl yüzde 2’si, 2017’de yüzde 3’ü, 2018’de yüzde 3,5’u kadar fazla vermesi bekleniyor.
● KDV standart olarak yüzde 23 olacak. Yunan halkı kreditörlerin taleplerini onaylarsa, ülkede temel gıda ürünleri, enerji, su ve otel fiyatlarında KDV yüzde 13, ilaç, kitap, gazete ve tiyatro fiyatlarında ise yüzde 6 olarak toplanacak.
● Gelir vergisi peşin alınacak. Mali yapısal önlemler de kreditörlerin koşulları arasında önemli bir yer tutuyor. Kreditörler, ülke genelinde yaygın olan gelir vergisi kaçırma oranlarının da yeni yasalarla aşağı çekilmesi gerektiğini belirtiyor.
● Yüzde 26 olan kurumlar vergisinin yüzde 28’e çıkartılması talep ediliyor.
● Tarım sektörüne tanınan vergi ayrıcalıkları, Yunanların reform paketini onaylaması durumunda sona erecek. Ayrıca, ek vergi yükü altına girecek olan çiftçiler, mazot ve diğer sübvansiyonlardan da yararlanamayacak.
● Reform paketinde, emlak vergi oranlarının güncellenmesi, bunun karşılığı olarak da bu ve gelecek yıl toplam 2,65 milyar euro toplanması yer alıyor.
● Emeklilik yaşı 67 veya 40 yıl hizmet şartıyla 62 olacak.
● Yunanistan, kreditörlerin taleplerini kabul ederse savunma harcamalarında da önemli bir azalmaya gidecek. Gelecek yılın bütçesinde askeri harcamalarda 400 milyon euro kısıtlama olacak. Asker sayısı da düşecek.
● 40 havalimanının özelleştirilmesi isteniyor
● Televizyon reklamlarından vergi alınması talep ediliyor.
Sipras ek süre istedi
Yunanistan Başbakanı Alexis Sipras, Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker ile görüşerek, ülkesine konusu mali yardımın koşulları hakkındaki halk oylaması kadar mali yardım programının süresinin uzatılması destek istedi. Sipras Juncker’den mali yardım programının süresinin “birkaç gün uzatılmasını ve (bu sayede) Yunanistan’ın bankacılık sistemine likiditenin tekrar sağlanması” istedi. Tsipras ayrıca Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schulz ile de görüşerek sürenin uzatılması için destek istedi.
Halkın % 60'ı 'evet' diyecek
Son yapılan anketler 5 Temmuz'de gelişecek referandumla 'evet' oylarının önde olduğunu gösteriyor. Son anketlere göre halkın yüzde 60’ı kemer sıkmayı kabul edecek. Ancak dünyaca ünlü ekonomistler Yunanistan’ın geleceğini düşünerek, kendi kaderini kendisi belirlemesi gerektiğini ve sandıkta ‘hayır’ demesi gerektiğini söylüyor. Gazetemiz yazarlarından Nobel ödüllü ekonomist Joseph Stiglitz, Yunanlıların hayır demesi gerektiğini söylerken, New York Times blogunda yazan başka nobel ödüllü bir ekonomist olan Paul Krugman da referandumda troykanın şartlarına ‘hayır’ denmesi gerektiğini yazdı.
