Muhammet Dalga ve Kısmetli

Çayeli’nin ilk otobüsçülerinden, Haytef yöresinin ilk arabacılarından.
Zamana göre medeni ve kültürlü bir duruşu olan, iyi bir aile reisi beyefendi bir büyüğümüz.
Levendoğlu Küçük fitili Mehmet Dalga.

1911 yılında Yıldızeli köyünde doğmuş.
Beş kız evlat ile Süleyman ve Kazım adlarında iki de erkek evlada sahipti.

1946 yılında ağabeyi büyük fitili Muhammet Dalga ile(1960 larda Haytef’te fırın işletirdi) İstanbul’dan Maceralı bir şekilde aldıkları ”Opel” marka arabayla köye gelmişler, aldıkları adamın önerisi ile arabaya ”Hakkuş” ismini vermişler.
Arabanın plakası [ÇAYELİ- 43-] idi, Türkiye de henüz şimdiki plaka sistemine geçilmemişti.
O zamanlar Çayeli Büyükköy yolu yoktu, yol Voynaya(Makraşın az aşağısı) kadardı, yani Çayeli – Voyna arası yolcu taşırmışlar.
Raşottan aşağı, Büyükköyden aşağı bütün insanlar Voynaya kadar yürüyerek iner, oradan arabaya binip çarşıya inerdi, dönüşte de Voynadan yukarı yaya giderlerdi.
Bundan önceki yıllarda yol hiç yoktu, Çayeli’ne yürüyerek gidip gelinir, Erzakları ya Eşeklerle yada İnsanlar kilometrelerce sırtlarında taşırdı.
1950 yılında Çayeli’nden Hüseyin Sapan ve Kuvaroz’dan Terzi Ahmet ile ortak aldıkları ”Thames Fordson” marka, ahşaptan yapılmış, üzeri sac kaplama, yan tarafına rengarenk harflerle ”KISMETLİ” yazısı olan otobüsle uzun yıllar Rize Çayeli ve Haytef yöresine hizmet vermişler.
Bu otobüs ile aynı zamanda Şehirler arası da çalışmışlar, Pazardan kalkıp Ankara’ya, her 15 günde bir sefer yapıp yolcu taşımışlar.
(Keşke o otobüsün bir fotoğrafı olsaymış)

Bu konuda Oğlu Sevgili Süleyman Dalga ağabeyin anlattığı bir anıyı yazmadan geçemeyeceğim.
Ankara’ya yolcu getirmişler, Yolcuların bagajları otobüsün üstündeki açık bagaj kısmında, Mehmet amca çıkmış Bavulları tek tek aşağı verirken, yolculardan rütbesi üsteğmen olan birine çavuş diye hitap etmiş, üsteğmen buna çok bozulmuş ve karakola şikayet etmiş, Komiserin sorduğu ”Üsteğmene neden Çavuş dedin” sorusuna, ”Demiş bulundum ne var bunda, eğer benim dememle üsteğmen çavuş oluyorsa, aha şimdi de general dedim, olsun general” cevabini vermişti.
O otobüsün plakası da [BÜYÜKKÖY-2-] idi.
Bu otobüsle Çarşamba günleri Çayeli – Haytef yolcularını taşıdıktan sonra, aynı günün akşamı Pazar da sergi açan pazarcıları gidip alır, Çayeli, Rize, Of a kadar dağıtarak giderler, oradan Trabzon’a geçip gece yarısı İstanbul’dan Vapurla gelen yolcuları alarak dağıta dağıta gelirlermiş.
Bu yazdıklarım bir çoğumuza hayal gibi gelebilir, ama yolların çok kısıtlı olduğu, olanın da bozuk toprak yollar olduğunu göz önüne alırsak, zamanın şartlarında bu insanların ne zorluklarla mücadele ettiklerini anlarız.
Sadece şu kadarını söyleyeyim, Arabalarda marş motoru yoktu, onun yerine ön tampondan içeriye motora doğru uzanan bir kol ile motor elle çalıştırılırdı.

Arabalarda çoğu zaman şoför koltuğu bile yoktu elle yapılmış ahşap taburelere oturarak sürerlerdi.
Yağmur çamur kar kış demeden kalorifersiz, klimasız, yalıtımsız, her tarafından hava giren bir kamyonet bozmasıyla o bozuk yollarda yolcu taşımak hiç de kolay değildi sanırım.
Sadece şu paragrafta yazılanlar bile o dönem insanına saygı duyulmasına yeter de artar bile.
Otobüsçülük yaparken, 1955 yılında Silivaya Kemalın İsmail Kalyoncu ile ortak, ”Commer” marka bir de kamyon alıp onunla Çayeli ve Haytef çevresine taşımacılık yapmışlar, o kamyonu Filoğlarına Rahmetli Ahmet Ali Aslan kullanırdı.
O kamyon ile Haytef ve yöresinde çok insana taşımacılık hizmeti vermişlerdi.
Rahmetli Babamın dükkan malzemeleri de Rize’den o kamyonla taşınırdı, Allah hepsinden razı olsun, hepsinin mekanı cennet olsun.
Taşımacılık işine hem kamyon hem de otobüsle devam eden Mehmet amca, 1956 yılında Çeşmeli Köyünden Rahmetli Nuri Gür’ü Otobüse ortak eder ve 1961 yılına kadar onunla otobüsçülük ederler, Rahmetli Nuri Gür de yöremizin ilk şoförlerindendir, mekanı cennet olsun.
Mehmet amca daha sonra köyden ayrılıp Yalova’ya giderek orada Rahmetli uzun uşak Muhammet Levendoğluyla fırıncılık yapmıştır, daha sonra Adapazarına yerleşmiş orada Alevadan Kayını Yakup kalyoncuyla Fırıncılık yapmıştır.
Yöremizin ilk otobüsçüsü Fitili Mehmet Dalga amca,1996 yılında 85 yaşında aramızdan ayrıldı.
Mehmet amcaya ve onun nezdinde o zor dönemde, karşılığı para da olsa insanlara hizmet sunmuş, yardımcı olmuş her kim varsa, Allah onlardan razı olsun, cümlesine Allah’tan rahmet diliyoruz, mekanı cennet olsun.
Not: Bizim Haytef havzasının ilk Şoförü Rahmetli Kartoğlu Mehmet Yazıcı’dır.
Hakkında bilgi toplayabileceğim birini bulursam, şahsini da çok sevdiğim rahmetli Mehmet dayıyı yazacağım.