Maliye Denetimi Yoğunlaştırdı. Lokantalarda Kasaya Oturacak

Bakan Şimşek: Kasaya oturup sabahtan akşama hasılat tespiti yapacağız.

Türkiye’de ilk kez Turgut Özal hükümeti döneminde başlayan yazar kasa kayıt sistemi ve fiş kesme yöntemi ile mükellef denetimlerinde kasaya oturularak hasılat tespiti uygulaması Bülent Ecevit döneminde sürdürülmüş son yıllarda teknolojinin desteğiyle kontrol mekanizmaları elektronik ortamlarda sürdürülüyordu. Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu (VDK) Başkanlığı, geçen yıl gerçekleştirdiği vergi incelemeleri sonucunda, gecikme faizleri hariç 120 milyar lirayla rekor kamu alacağının tahakkuk ettirilmesini sağladı.

AA muhabirinin Bakanlıktan edindiği bilgilere göre, VDK, geçen yıl boyunca büyük mükellefler, görünür bir geliri olmadan lüks tüketimde bulunanlar, sosyal medya fenomenleri ile IBAN yoluyla vergisiz tahsilat gerçekleştirenler başta olmak üzere, çok sayıda kesime yönelik denetim gerçekleştirmiş, kuyumculuk ve demir-çelik gibi pek çok sektörde de sayım yürütmüştü.

Rekor tutarlara ulaşıldı
Vergi incelemeleri sonucunda bulunan 159,75 milyar lira matrah farkı üzerinden tarh edilen 40,02 milyar lira vergi ve kesilen 80,41 milyar lira ceza ile birlikte gecikme faizleri hariç vergi incelemesi yoluyla tahakkuk ettirilen kamu alacağı 120 milyar liraya ulaştı. Bu rakamlarla VDK, inceleme yoluyla kamuya sağlanan gelirler açısından rekora imza attı.

Bakanlığın yürüttüğü vergi denetimlerinin odağı kayıt dışılıkla mücadeleydi. Aynı zamanda, maliyetlerinde görülebilir artış olmadan fiyatlarını artıran ancak bu artışı vergi gelirlerine yansıtmayanlara yönelik yoğun çalışmalar yapıldı.

Denetimlerde geçen yıl tarh edilen vergi 40 milyar lirayı aştı
Denetim ekiplerince 2023’te mükelleflerin beyan ettiği matrahın 3,45 trilyon lirası incelenirken, 18,6 milyar lira tutarında vergi tarh edilmişti. Geçen yıl incelenen matrah tutarı 1,19 trilyon lira olurken, tarh edilen vergi rakamı 40,02 milyar liraya ulaştı.

Bu rakamların artmasında, kazançlarını beyan etmeyen ya da eksik beyan eden, fahiş fiyat uygulayan ancak bunu vergi gelirlerine yansıtmayan mükelleflere yönelik incelemeler etkili oldu.

Bakanlık, geçen yıl “izaha davet” müessesini de etkili şekilde kullandı. Buna göre, 2024 yılında incelemeler sonucunda izah vermesi istenen mükellefler vergi matrahlarını yaklaşık 17 milyar lira artırırken izah yoluyla artırılan vergi rakamı 2,25 milyar liraya ulaştı.

Vergi müfettişleri de ülke genelinde vergi daireleri nezdinde yürüttüğü teftiş çalışmalarında tespit ettikleri hususlarla 1,6 milyar lirayı Hazineye kazandırdı.

Tahakkuku verdirilen veya tebliğ ettirilen vergi ve ihbarnamelerle de bu rakamlara 21,9 milyar lira eklendi.

Teftişlerle birlikte yürütülen hasılat hızlandırma çalışmalarıyla da VDK ve Gelir İdaresi Başkanlığının ortak çalışmasıyla tahakkuk eden vergilerini ödemeyen mükelleflere ulaşılarak yaklaşık 124 milyar liranın tahsili sağlandı.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kazancına rağmen düşük vergi ödeyen ya da ödemeyen mükelleflere yönelik denetimlerin sonuçlarını aldıklarına işaret ederek, şu ifadeleri kullandı:

“Denetimlerimizde, kazancını kayıt dışı bırakan mükelleflerin üzerine gidildi. Gerekli denetim ve yoklama çalışmaları tüm mükellefler kayıt altına alınıncaya kadar sürecek. Çok kazandığı halde düşük beyanda bulunan ve kayıt dışı olandan vergi almak için ne gerekiyorsa yapıyoruz ve bu yıl da yapmaya devam edeceğiz. Vergide adalet ve etkinlik temel ilkemiz olmaya devam edecek.”

Kayıt dışılıkla her alanda etkin yöntemlerle mücadele ettiklerini dile getiren Şimşek, dürüst mükelleflerin de her zaman yanında olduklarını söyledi.
Gelir İdaresi Başkanlığı 81 ilin defterdarına yazı göndererek toplu hasılat ve toplu denetim çalışması yapılmasını istedi. Bu kapsamda lokantalar başta olmak üzere çeşitli sektörlerde Maliye elemanlarının hasılat denetimine başladıkları belirtiliyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, kayıt dışılığı önleyerek vergi gelirlerini artırma çalışmaları kapsamında hayata geçirdiği önlemlere bir yenisini daha ekledi.

Buna ilişkin yasal düzenleme de 1 Ocak 2025’te yürürlüğe girmek üzere 2 Ağustos 2024’te Resmi Gazete’de yayımlanmıştı. Yasal düzenlemede öngörülen amaç doğrultusunda; Gelir İdaresi Başkanlığı 81 ilin defterdarlığına yazı göndererek 3 Şubat-31 Temmuz arasında mükellefler nezdinde toplu hasılat ve toplu denetim çalışması yapılmasını istedi.

Bu kapsamda ilk olarak kira geliri elde edenlere yönelik saha denetimi yapan Bakanlık, ardından büyük mükelleflere yönelik incelemeler yaptı.

Son olarak elde ettiği geliri beyan etmeyen veya eksik beyan eden sanatçıları incelemeye alan Maliye, sorun gördüklerini izaha davet etmeye başladı. Hatta Bakan Mehmet Şimşek yaptığı bir açıklamada, sadece bir sanatçının 100 milyon liralık gelirini beyan etmediğinin tespit edildiğini söyledi.

İlk denetim lokantalarda başladı

Bu kapsamadaki denetimlerin sonuncusu ise geçtiğimiz yıl çok tartışılan ‘hasılat denetimi’ oldu. Gelir İdaresi Başkanlığı 81 ilin defterdarlığına bir yazı göndererek, işletmelerde hasılat denetimi çalışmalarına başlanması ve buna uygun personelin görevlendirilmesini istedi.

Maliye elemanları, ilk etapta yeme içme yerlerinde denetime başladılar. İşletmelerin kasasına oturan denetim elemanları, bir yandan Z raporlarını talep ederken, diğer yandan da günlük hasılatları tespit ediyorlar.

Maliye Bakanlığı denetim elemanlarının lokantalarla işe başlamış olmasına rağmen, denetimlerin hangi sektörlerde devam edeceği çok net değil. Ancak 27 Eylül 2024’te yayımlanan 326 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde aralarında restoran işletmeciliği, kuyumculuk ve diş hekimliği dahil 10 sektöre ilişkin örnekler yer alıyor. Tebliğde yer alan mesleki faaliyetler restoran işletmeciliği, kuyumculuk, güzellik salonu işletmeciliği, plastik cerrahi, kuaförlük, turizm amaçlı su sporları faaliyeti, plaj işletmesi, diş hekimi, araç bakım servisleri, adi ortaklık.

Yüzde 20 fark nasıl hesaplanacak?

Hasılat tespiti, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 69’uncu maddesinde yapılan düzenlemeyle mevzuata girdi. Değişikliğe göre, mükelleflerin günlük hasılatının tespiti için bir ayda üç kez olmak üzere bir takvim yılında 12 kez yoklama yapılacak.

Yoklamada tespit edilen günlük hasılatlardan aylık hasılat hesaplanacak. Aylık hasılatların toplamı, tespit yapılan ay sayısına bölünerek aylık ortalama hasılat tutarı belirlenecek. Aylık ortalama hasılat da faaliyette bulunulan ay sayısıyla çarpılarak, toplam yıllık hasılat tespit edilecek. Bu şekilde ulaşılan rakam ile beyan edilen miktar arasındaki fark yüzde 20’den fazla olursa mükellef izaha davet edilecek.

Hasılat denetimine yönelik muhasebetr internet sitesinde detaylı bir makale kaleme alan Ankara Eski Defterdar Vekili YMM Bülent Ak, yıllık hasılatıyla beyanı arasında yüzde 20’den fazla fark olan mükelleflerin beyana davet edileceğini bildirdi. İzaha davet edilen mükelleflerin, davet konusuyla sınırlı olmak üzere VUK 371’de yar alan pişmanlık hükümlerinden yararlanamadığının altını çizen Ak, mükellefin davet yazısını aldıktan sonra 30 gün içinde izahta bulunması gerektiğini bildirdi.

“Ödenmeyen her ay için gecikme zammı”

İzahı yeterli bulunmayan mükelleflere tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde hafif bir ceza kesilerek hatalarını düzeltme olanağı sağlanacağını ifade eden Ak, eksik vergi beyanını tamamlayarak düzeltenlerin, gecikilen her ay için gecikme zammı hesaplanacağını söyledi. Ak, söz konusu tutarın 1 ay içinde ödenmesi halinde vergi ziyaı cezasının yüzde 20 oranında kesileceğini, fakat bu durumun vergi incelemesi yapılmasına engel teşkil etmeyeceğini aktardı.

“Yüzde 20 fark olan için işlem yapılmayacak”

Düzenlemede yer alan ‘yüzde 20 fark’ meselesinin çok açıklığa kavuşmadığını ifade eden Ak, beyan ile hasılat arasındaki farkın yüzde 20 veya daha altında olması durumunda, herhangi bir işlem yapılmasının öngörülmediğini ifade etti. Kanun koyucunun yüzde 20’ye kadar bir hata payı olabileceğini düşündüğüne vurgu yapan Bülent Ak, yüzde 20 fark olan mükellefe işlem yapılmayacağını, farkı yüzde 20,5 olan mükellefin ise izaha davet edileceğini anlattı.

“Artan hasılat için KDV hesaplanacak mı?”

Düzenlemeye ilişkin bir başka belirsizlik hakkında da değerlendirmede bulunan Bülent Ak, hasılatın yoklamaya dayandırılmasıyla sadece gelir vergisi matrahının yükseltileceğinin düşünüldüğünü belirtti. Buna karşılık artan hasılatla birlikte KDV matrahının da değişeceğini ifade eden Bülent Ak, Yoklama ile tespit edilen hasılat tutarı KDV kanunu açısından ne ifade edecektir. Aylık ya da yıllık KDV matrahları da buna göre düzeltilecek midir” sorularını yöneltti.

08-02-2025 /HABER MERKEZİ/AA