Lakerda
( istenince olan )
Bandırma sofralarının baş tacı ,özel ikramı.
Adı bile geçtiğinde damağımızda tadını hissettiğimiz , unutulmaz lezzet..
Bandırma'nın damak tadı. Bu kentte doğup büyüyenlerin olmazsa olmazı.
Yıllar önce , mevsimi geldiğinde bizim evde torikler özel seçilerek alınır.
bir teneke ikiye bölünmüş bir tenekede takoz dilim kesilmiş lakerda hazırlanırdı. Kapıdağ kırmızı soğanı ( Bu soğan ülkenin birçok yerinde yetiştirildi aynı tadı bulamadılar ) ve sızma zeytinyağ kışlık , sırf bu lezzet için ayrıca kilerde yer alırdı..
Hala her yıl evimizde lakerda yapımı tören gibi olur ,yemesi ayrı bir ritüeldir. Rakı yanında emeğe ve balığa saygı duyularak ,zevkle tüketilir.
Lakerda :
"La kerrida" ( istenince olan şey ) kelimesi balıkçının duasının kabulünü anlatır.
Balıkçılığı iyi bilen İspanyol musevilerin bir kısmı, 2.Bayezit döneminde Osmanlı' ya sığınır. Bunların önemli bir kısmı Selanik'e yerleştirilir. Lakerda' yı Selanik' li Rum ve Türk balıkçılara öğretirler. Yaygın olarak Rum balıkçılarca yapılan lakerda oradan İstanbul' a taşınır. Cumhuriyet dönemine kadar Rum nüfusun bir hayli fazla olduğu Trakya ve İstanbul' da, bu meze yörede Türklerce de bilinen, yapımı yaygınlaşan bir meze olmaya başlar. Lakerda yapımında olduğu gibi balığın tuzlu salamura ile saklanma yöntemi sınıra yakın oluşları sebebiyle karşılıklı etkileşimin güçlü olduğu, iki halkın uzun yıllar birarada yaşadığı Marmara kıyıları, Saroz körfezi civarı ile Çanakkale,Bandırma , Balıkesir, İzmir gibi kentlerde de yaygındır.
Örneğin Avşa adası gibi Marmara' nın ortasındaki küçük adalarda bile tuzlu salamura balıklar hazırlayan genellikle Museviler' in ve Rumlar' ın elinde yürüyen işletmeler 19 yy. da bile vardır. Şarköy, Hoşköy ( Hora ), Mürefte, Gaziköy, Mürefte gibi mübadele dönemine kadar Rumların yoğun yerleştiği Marmara kıyılarındaki yerleşimlerde de yapımı yaygındı. Hatta onlardan boşalan evlere yerleştirilen Türk mübadillerin, toprak çömleklerde zeytinyağına yatırılmış lakerdalar buldukları, belki Rumlar'ca zehir katılmış olabileceğini düşünüp evlerden attıklarına dair hatıralar yaşlılarca anlatılırdı.
Sebahattin Pravadalı /04-02-2023
