Münhen Münzarası ve Değişen Ermenistan İdeolojisi

Geçen gün, Dağlık Karabağ sorununun çözümü meselesinde komuoyuna açık bir formatta, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Cumhurbaşkanı Nikol Paşinyan arasında tarihi münazara yaşandı.

Bu münazara Nikol Paşinyanın-da söylediği gibi problemin çözülmesinde “Mikro İnkilap” niteliğindedir. Çünkü, son 30 yıllık süre zarfında her zaman Ermenistan tarafı, kamuoyuna açık münazaralardan kaçınmış, sadece kendisinin yapay ürettiği tarihi bilgi ve eski tezlerle hem Türkiye hem de Azerbaycan’a karşı savunma modunda kalmıştır.
2018.yılı Ermenistan siyasal tarihinde sivil bir ayaklanmayla başa gelen Nikol Paşinyan kendinden önceki, idealist ve ırkçı ideolojilerin kölesi olan cumhurbaşkanlarının aksine, daha fazla muhafazakarlık ve ulusal bütünleştirici ideolojiden yaklaşarak hem Ermenistan’ın siyasal hem de sosyal hayatında reforma gitmiştir.
Olayların bu denli ilerlemesi Dağlık Karabağ sorunun çözümünde bir nebze ümit vaat ediyor.
Bu münazaraya daha çok ideolojik eksende bakmakta yarar var.

1. Nikol Paşinyan, eski cumhurbaşkanlarından farklı olarak, milliyetçilik ve ırçılığın aksine,daha çok muhafazakar bir tutuma ve ulusal bülünlükçülüğe sahip birisi. Özetli bir eksende anlatmakda yarar var. Bu yeni bütünleşdici tutum daha çok, devletin ve ulusun kalkınması ve mümkün olduğu kadar dış ilişkilerinde karşılıklı ekonomik ve askeri işbirliği tabanlıdır. Eğer bu yaklaşım, Ermenistan da bu denli devam ederse Azerbaycan ile ilişkilerin düzelmesini görmemiz mümkün. Münazara da gördüğümüz gibi Başbakan daha çok integrativlik yanlısı.
2. Nikol Paşinyan, eski cumhurbaşkanları aksine, sanki, Azerbaycan ve Ermenistan halklarının bir-beraber yaşamasına ümitli. Bunun için çalışmış ve ya çalışacak izlenimini vermekte.
   Ermenistan açısından bu yeniliklerin olması izlenirken ama Paşinyan’ın kendi değimiyle mikro inkılabı sanki tam olmamış gibi. Münazara esnasında savunduğu argümanlar eski ve önceki devlet başkanları tarafından savunulmuş tezlerdi.
   Bunun aksine 30 yıllık bir deneyime sahip İlham Aliyev ister konuşma rahatlığı ister tezlerin zenginliği bakımından Nikol Paşinyan’dan güçlüydü. Ama İlham Aliyev bir daha Dağlık Karabağ’ın, Uluslararası bir ortamda tarihi Azerbaycan toprağı olması yansıra, Uluslararası hukuk açısından problemin çözümü kazalırsa, bölgede yaşayacak Azerbaycan ve Ermenistan halkları arasında fark olmayacağının ve eşit siyasi-sosyal hakları olacağının mesajını verdi.
   Zannımca, Dağlık Karabağ sorunun çözümü için bu münazara büyük tarihi bir öneme sahiptir. Realist bir paradigmadan baktığımızda bu sorunun çözümü her iki devlet için önemli nitelik taşısa da daha çok Ermenistan için ölüm kalım meselesi. Ermenistan’da azalan ve yaşlanan bir nüfuz var. Devletin vatandaşının refahını yükseltmesi için Dağlık Karabağ sorununun Uluslararası hukuka uygun bir biçimde çözmesi lazımdır. Aksi takdirde, mecud İzolyosyon’a sahip ekonomiyle ne mevcut hükümet ayakta kalabilir ne de ulusalcılık- devlet ve vatandaş refahı kazanılabilir.

19-02-2020/Yadigar Nagiyev/