Cumhuriyet'in ilk 15 yılında (1923-1938) yapımı tamamlanan demir yolu ve garların birçoğu, halen tarihi dokusu bozulmaksızın hizmet vermeye devam ediyor.
Anadolu Ajansının (AA), Cumhuriyet'in 100. yılı nedeniyle hazırladığı dosya haberler kapsamında derlediği bu haberde, Cumhuriyet'in ilk yıllarında inşa edilen demir yolları ve garlar ele alındı.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından alınan bilgiye göre, Türkiye'de Cumhuriyet döneminin ilk yıllarında birçok ilde demir yolu ve gar inşa edildi.
Bu kapsamda, Bilecik-Kütahya-Eskişehir hattında 1923'te yapılan ahşap köprü, yangın tehlikesi nedeniyle 1924'te yıkıldı. Yeniden inşa edilen ve 2 Aralık 1926'da tekrar hizmete alınan köprü halen yük taşımacılığında kullanılıyor.
Kütahya-Balıkesir tren yolu hattı 1929-1932 döneminde inşa edildi.
Söz konusu hatta "Nusrat-Mezitler-Gazalidere-Dursunbey-Sindirler-Piribeyler-Gökçedağ-Balıköy-Değirmisaz-Demirli-Emirler-Tavşanlı" istasyonları yer alıyor. Bu tarihi yapılar yolcu bekleme salonu olarak kullanılıyor.
Bursa'nın Büyükorhan ilçesinde 1935'te açılan Piribeyler Tren İstasyonu hizmete açıldı. İstasyon, Balıkesir-Kütahya tren seferlerinde uğrak yeri olarak halen aynı binada varlığını koruyor.
Diyarbakır Bölge Müdürlüğü
Elazığ'ın Baskil ilçesi Kuşsarayı köyü ve Malatya-Battalgazi'de 1932'de inşa edilen istasyonlar hizmet vermeyi sürdürüyor.
Baskil'deki tarihi tren garı binası, hazırlanan proje kapsamında, restore edilerek Baskil Kültür, Sanat Evi ve Müzesi olarak hizmete açıldı. Müzenin bir bölümü, İzmir Adliyesi'ne 5 Ocak 2017'de PKK'lı teröristlerce gerçekleştirilmek istenen saldırıyı canı pahasına önleyerek şehit düşen polis memuru Fethi Sekin için ayrıldı.
Elazığ Gar binası, 10 Ağustos 1934'te hizmet vermeye başladı. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 17 Kasım 1937'de kenti ziyaret ettiğinde bu binada konakladı.
Yolçatı-Elazığ Hattı, Elazığ'ı da demir yolları ağına bağlamak amacıyla yapıldı ve 1934'te işletmeye alındı.
Öte yandan Bölge Müdürlüğüne bağlı Güney Kurtalan Ekspresi ise 1930'lu yıllarda hizmet vermeye başladı. Ekspres, Ankara'dan Kayseri'ye, Kayseri'den Sivas'a, Sivas'tan Malatya'ya, Malatya'dan Diyarbakır'a, Diyarbakır'dan Kurtalan'a yol izliyor.
Erzurum Bölge Müdürlüğü
Sivas-Erzurum Hattı'nın inşasına Cumhuriyet'in 10. yılı olan 29 Ekim 1933'te başlandı, hattın tamamı 16 Ağustos 1937'de işletmeye açıldı.
Erzincan Tren Garı'nın yapımı 1938'de tamamlandı. Restore edilen gar halen kullanılıyor. İçerisinde müze de bulunuyor.
Erzurum Tran Garı'nın inşasına da 1936'da başlandı, garın yapımı 1939'da tamamlanarak hizmet açıldı.
Kayseri Bölge Müdürlüğü
Kayseri'deki tren garı 1927'de hizmete girdi. Söz konusu gar üzerinden halen Ankara-Kayseri-Sivas güzergahında seferler düzenleniyor.
Cumhuriyetin ilk yıllarında hizmete alınan Sivas-Samsun Tren Yolu Hattı'nda da yaklaşık 6 ay önce yapılan modernizasyon çalışmalarının ardından yeniden yolcu taşınmasına başlandı.
Kırıkkale'nin Yahşihan ilçesindeki tren garı da 1937'de hizmete açıldı, gar hizmetini sürdürüyor.
Sakarya Bölge Müdürlüğü
Kırıkkale'nin Irmak köyünden Zonguldak'a kadar uzanan demir yolu hattında Karabük-Zonguldak arası yolcu taşımacılığı devam ediyor. Turizm amaçlı da kullanılan hatta sefer yapan tren, Ankara'dan kalkıyor Eskipazar ilçesine geliyor, (Hadrianapolis Antik Kenti'ne), ardından tarihi Karabük Garı'na ve Türkiye'nin en büyük blok ormanlarının bulunduğu Yenice ilçesine gidiyor. Daha sonra Çaycuma-Filyos-Zonguldak hattında ilerliyor.
Aynı hatta yük taşımacılığı da yapılıyor. Zonguldak'tan yüklenen taş kömürü Kardemir'e getiriliyor. Sivas-Divriği'den yüklenen demir cevheri de yine Ankara üzerinden Kardemir'e ulaştırılıyor.
Karabük Garı'nın yapımına da 1932'de başlandı ve 1935'te hizmete girdi. Zonguldak Garı da 1937'de hizmete alındı.
Samsun Bölge Müdürlüğü
Yeşilırmak Deltası'nda yetiştirilen ürünlerin nakliyatının kolaylaştırılması amacıyla hayata geçirilen Samsun Sahil Demiryolları Projesi'nin yapımına Samsun Sahil Demiryolları Türk Anonim Şirketi tarafından 1924'te başlandı.
Samsun-Tekkeköy-Dikbıyık-Çarşamba istasyonları arasında ilk seferler 1926'da yapıldı.
Samsun-Çarşamba demir yolu hattında Samsun'un Tekkeköy ilçesinde bulunan gar binası, bugün kafe olarak kullanılıyor. 1926'da işletilmeye başlanan Samsun-Çarşamba demir yolu Türk sermayesi ile döşenen ilk hat olma özelliğini taşıyor.
Kırıkkale Irmak-Zonguldak Filyos Demir Yolu Hattı'nın inşasına ise 1927'de başlandı.
Hat, 1931'de, Çankırı'ya ulaştı. Hatta Çankırı'da aynı yıl hizmete alınan tarihi gar binası bulunuyor.
26-10-2023- Kameraman:Semih Kır - Sergen Sezgin
