ABD yasaklıyor: Katkı maddeleri kanser riskini artırıyor mu?
İrem Denli
APOSTO GÜNDEM
ABD’nin Kaliforniya eyaleti, birkaç hafta önce kanser dahil bir dizi hastalıkla ilişkilendirilen ve hâlihazırda onlarca ülkede yasaklanmış olan bromlu bitkisel yağ (E443), potasyum bromat (E924), propilparaben (E216) ve Kırmızı Boya 3 (E127 Eritrosin) olmak üzere 4 gıda ve içecek katkı maddesinin kullanımını yasakladığı açıkladı.
Kaliforniya, bu maddeleri içeren şekerlemelerin, meyve sularının, kurabiyelerin ve daha pek çok ürünün üretimini, dağıtımını ve satışını yasaklayan ilk ABD eyaleti oldu.
Birkaç adım geriden: Avrupa Birliği ülkelerinde yasaklı olan bu maddelerin kullanımına Birleşik Krallık, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda, Çin ve Japonya’da da izin verilmiyordu. Daha önce Coke, Pepsi, Dunkin’ ve Panera gibi bir dizi büyük markanın da gönüllü olarak bu maddeleri ürünlerinden çıkardığı biliniyor.
Öte yandan: Yasanın destekçileri, bu adımla söz konusu ürünlerin mağaza raflarından bir anda kaybolmayacağını belirtiyor. Şirketlerin yiyecek ve içecekleri daha sağlıklı bir şekilde tüketicilere sunabilmek için tariflerini değiştirmek zorunda kalacağı tahmin ediliyor.
"Kaliforniyalılar, en sevdikleri ürünlere daha büyük bir güvenle erişebilecekler" ifadelerini kullanan Vali Gavin Newsom, yasanın 2027'ye kadar uygulanmayacağını, bunun da şirketlere "zararlı kimyasallardan kaçınacak şekilde tariflerini gözden geçirmeleri" için yeterli zamanı tanıyacağını belirtiyor.
İhlal durumunda: Kaliforniya’da yasağın uygulanmaya başlanmasıyla bu katkı maddelerini içeren gıda ürünlerini üreten, satan veya dağıtan herhangi bir kişi veya kuruluş ilk ihlal için 5 bin dolara kadar para cezasına çarptırılabilecek. Takip eden her ek ihlal için artan cezalar, 10 bin dolara kadar yükselebilecek.
Yasaklanan maddeler ve nedenleri
Araştırmalar, kırmızı veya pembe kremalarda—özellikle de tarçın, nane, kiraz veya dut aromalı içeceklerde—bulunan Kırmızı Boya 3’ün kansere ve çocuklarda davranış sorunlarına yol açabileceğini gösteriyor. ABD’de her 10 şekerden birinde bulunan bu maddenin 2 yaşın altındaki çocukların %80’inden fazlası tarafından ayda en az 2 defa tüketildiği aktarılıyor.
Çocukları korumak: Bu nedenle yasanın odak noktalarından biri de çocukları korumak. Uzmanlar, gelişmekte olan organların daha savunmasız olduğunu ve çocukların gıda katkı maddelerinin olası olumsuz sonuçlarına karşı daha büyük risk altında olduğunu söylüyor.
Kırmızı Boya 3: ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), laboratuvar hayvanları üzerine yapılan deneylerde kansere yol açtığını gösteren kanıtlar bulunmasının ardından Kırmızı Boya 3’ün kozmetikte kullanımını 1990'da yasaklamıştı.
Brach’s Candy Corn ve Pez gibi şekerlemelerin bileşenlerinden olan Kırmızı Boya 3’ün gıda ürünlerinde kullanımının yasaklanmasına ilişkin şimdiye kadar adım atılmamıştı.
Bromlu bitkisel yağ: Bitkilerden elde edilen bromlu bitkisel yağ, genellikle narenciye aromalı gazlı içeceklerde bulunuyor ve aroma yağları için bir dengeleyici görevi görüyor.
Uzun süre maruz kalınması hâlinde kişilerde sinir sistemiyle ilgili sağlık sorunlarına yol açan bu madde; kronik baş ağrıları, hafıza kaybı ve denge bozukluklarıyla da yakından ilişkilendiriliyor.
Potasyum bromat: Sık sık unlu mamullerde kullanıldığı bilinen potasyum bromat, tiroit ve böbrek kanseri riskini yükseltiyor. Potasyum bromat, Türkiye’de de un ağartma işlemlerinde kullanılıyor.
Propilparaben: Tortilla, ekmek ve hamur işleri de dahil olmak üzere paketlenmiş unlu mamullerde bir koruyucu olarak kullanılan propilparabenin, östrojen hormonunu ve sperm sayısını etkileyerek doğurganlıkla ilişkili sıkıntılara neden olabileceği belirtiliyor.
Çevresel Çalışma Grubu tarafından yapılan bir araştırmanın verilerine göre bromlu bitkisel yağ, potasyum bromat, propilparaben ve Kırmızı Boya 3, Kaliforniya’da satılan yaklaşık 12 bin üründe bulunuyor.
03-12-2023/İREM DENLİ /APOSTO GÜNDEM
