Ülkemde Çoban Olmak

 ÜLKEMDE  ÇOBAN OLMAK

*18 Nisan Dünya Çobanlar Günü
 Çoban deyip geçmemek gerek. Çobanlık 6000 yıl öncesinden günümüze ulaşan kadim bir meslektir, zamanın da peygamberlerin de çobanlık yaptığı anlatılır.

Zoologlar ; hayvan yetiştiriciliği derler,sosyologlara göre bir yaşam biçimidir.  Çobanlığı, sadece sürüyü sağa sola hayvan taşıyıcığı, bakıcılık  olarak görenler yanılırlar. Çoban sürüsünü kimseye emanet etmez. Ticari amaçla verilen sertifikalar fazla anlam taşımaz. Çobanlık; 7-15  yaş arasında görerek yaşayarak öğrenilir. Çok ciddi sorumluluk ister. Mal sahiplerine hesap verip yüzünün akı ile çıkmak namustur. Her koyuna takılan çan farklı ses çıkartır. Bu seslerin doğa sesleriyle birleşip bir armoni oluşturması çobanın müzik ruhunu doyurur. Bu doğal orkestrayı herkes tanımayıp keyif alamaz..Çekirdekten yetişmek gerekir. Çobanın beş duyusu devamlı alarmdadır. Sürüden gelen acı sesin hangi hayvana ait olduğunu anlar. Hayvanın duruşundan,  sesinden ne anlatmak istediğini anlar.  Aralarında bizim bilmediğimiz gizli bir dil vardır. 

Çobanları eğitim düzeyi düşük cahil insanlar olarak tanımlamak hatadır. Çoban hikayelerinin her biri , bir hayat dersidir. Onlar dünyanın ve yaşamın anlamını, faniliğini en iyi algılayanlardır.  Az ve öz konuşurlar. Bulundukları çevreyi ve yaşam şartlarını iyi bilirler. Pratik çözüm üretirler. Hava tahminleri hiç şaşmaz, doğanın dilinden anlarlar. Bazı siyasetçiler toplumu sürü, kendilerini de çoban sanırlar ya!  Keşke bir çobanın baktığı hayvanlara karşı duyduğu sorumluluğun binde birine sahip olabilseler. Keşke çobanın ineğe , koyuna, köpeğe verdiği değerin binde birini kendilerini o seviyeye taşıyan insana  verseler. Keşke onlar kadar sorumluluk sahibi, onlar  kadar güvenilir olsalar...
     Ülkemizde çobanların sosyal güvencesi ve sosyal yaşamı yoktur. Onlar, uygarlıktan uzak, yaz kış bakmak zorunda oldukları hayvanlarla yaşarlar.  Onların, yaşamı, kültürü, deneyimleri ve beklentileri hakkında fazla bilgimiz yoktur. Çoğu kez onları önemsemeyerek haddimiz aşarız. Onlar aslında elinde sopası, sırtında kepeneği, dağ bayır dolaşan garibanlar, değillerdir. Modern tarım hangi noktaya taşınırsa taşınsın; çoban, çobandır. Herkes bu işi yapamaz.  Köyün çobanı olmak için herşeyden önce güvenilir olmak gerekir. Hayvanlar önce Allah'a sonra çobana emanet edilir. O hayvanların bakımı, beslenmesi için bilgi ve deneyime gereksinim vardır. Çoban; yaz kış, gece gündüz  koyunlardan sorumludur. Ağıllarda kaya tuzu bulundurulur, hayvanların yonca yemesi sağlanır.  Yılda iki kez yünleri kırkılır.  Aşıları yapılır.  Arpa buğday onlar için en uygun gıdadır. Fazla beslenen koyun yağlanır, bacakları yamulur.  Gebeyse doğum yapamaz. Düşük olur. Yetişirken vücudünda yağ ve et dağılımı dengeli olmalıdır. Aç ve susuz bırakmamak gerekir. Doğru yemle doğru şekilde beslenmelidir. Ağıl sürekli temizlenir, gübreler toplanır paketlenir.  Kuzulu koyunlar ve koçlar ayrı yerde tutulurlar. Kireç tozu ile ağıl dezenfekte edilir. Koyunlar yılda iki kez kuzular.  Damızlık olarak seçilenlerin hangi soydan geldikleri önemlidir. Koç katılımı uygun zamanda yapılmalıdır. Döllenme doğal yollarla olur. Damızlık hayvan en fazla dört yıl görevini yapar . Daha sonra kesime verilir. Koçların koyunlarla  buluşacağı zamanlar bellidir. Gebe hayvana fazla yem verilmez.  Doğan kuzular en fazla üç gün anne ile birlikte olur, sonra günde bir iki kez yarımşar saat emmek üzere anne ile bir araya getirilir.  Doğumda hayvana yardım etmek doğan yavruyu alıp temizleyip korumak ister.  Damızlık veya besilik hayvan yetiştiriıken kuzu zayiatı vermemeye dikkat edilir.  Üç günden sonra kuzular otla beslenmeye başlarlar.  Çoban her koyun hakkında bilgi sahibi olur. Hastalığı, sakatlığı var mı? Kaç kez doğum yaptı?

Mayıs Haziran aylarında yaylaya çıkılır. Koyunlar  soğuk havalarda  güne yaklaşık birkaç saat  bırakalır.  Genelde Ekim Şubat arasında kuzulama olur. Yılbaşına doğru biter.  Nisan ve Mayıs aylarında ikinci kez   aylarında  kuzularlar.  Sürüyü çektirip yönlendirmesi için üç beş keçi bulundurulur . 300 -400 koyun en az için beş altı köpek bulunur. Onların bakımı ve beslenmesi de ayrıca yapılır. Tarlada bahçede herkes çalışır. Çoban olmak için donanım gerekir.
    Yaz ve kış beslenme şekli ayrı olmalıdır. Kışın, günde iki kez yemleme yapılır.  Hareket emesi için kısa süre yaylıma bırakılır. Yazın verimli arazilerde yaylıma salınır. Yayım da doğan kuzuları, çoban saatlerce heybesinde taşımak zorunda kalabilir. Evinde , yuvasından günlerce uzak kalır. Hasret türküleri söyler. Nefesinde hasret, hayalinde aşk vardır. Onun dostu, köpeği ve eşeğidir. Derdine devayı hastalığına şifayı, yiyeceği gıdayı kendi bulmak zorundadır.  O en çok itibar görmesi, ençok maaşı alması gereken insandır.
    Şimdi bir kişi çıksın da bize işte şu siyasi lider toplumun bireyleri hakkında bu benzeri bilgilere sahiptir desin. Şu siyasetçiye, çobana güvendiğimiz kadar güvenebiliriz desin!
    Hayvan bakıcı ve üreticilerinin desteğe ihtiyacı var!  Onların da sosyal güvencesi olsun.  Arpa,  yem, saman fiyatları uygun seviyeye çekilsin.  Emeklerine, bilgilerine ve katkılarına  saygı duyulsun. Köylü, şehirlinin efendisi olduğunu farketsin!
 17-04-2022/  ULVİYE KARA AKCOŞ